Kancelaria Radcy Prawnego Konrad Krasuski

Pojęcie klauzul abuzwynych stało się znane w opinii publicznej ze względu na to, że pojawiały się one w znaczącej większości umów kredytu frankowego. Pojęcie to nie jest związane wyłącznie z postanowieniami umów kredytu. Dotyczy ono wszystkich umów cywilnoprawnych.

Klauzule abuzywne – dlaczego są niedozwolone?

Zgodnie z brzmieniem kodeksu cywilnego, klauzule abuzywne to postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nieuzgodnione z nim indywidualnie, które nie wiążą konsumenta, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nieuzgodnionymi indywidualnie postanowieniami są takie, które na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności jeżeli postanowienia te zostały przejęte z wzorca umowy zaproponowanego przez przedsiębiorcę.
Ochrona konsumenta przed klauzulami abuzywnymi to kolejny przykład tego, jak przepisy prawa kreują sytuację prawną konsumenta w taki sposób, aby chronić jego interesy. Konsument, jako strona stosunku prawnego, jest zasadniczo w pozycji nieuprzywilejowanej wobec przedsiębiorcy. To przedsiębiorca występuje w tej sytuacji jako podmiot profesjonalny. Uzasadniona jest w takim razie konstrukcja klauzul abuzywnych. Jak bowiem wynika z powyższego, przedsiębiorca, jako profesjonalista w danej dziedzinie, mógłby chcieć stworzyć umowę, której postanowienia kreowałyby zobowiązanie konsumenta w taki sposób, że naruszałoby to jego interesy.

Jak wygląda to w praktyce?

Przykład klauzul abuzywnych w praktyce można dostrzec spoglądając na sytuację prawną osób uwikłanych w umowę kredytu indeksowanego bądź denominowanego do franka szwajcarskiego. W umowach tych klauzule dotyczące mechanizmów związanych z walutą franka szwajcarskiego stanowią w większości przypadków klauzule niedozwolone. O tym, jak znaczący jest to problem, świadczy jego skala, bowiem łączne kwoty zadłużenia Polaków w związku z kredytem frankowym podawane są w miliardach. Gdyby nie konstrukcja niedozwolonych postanowień umownych, dla konsumentów związanych kredytem frankowym utrudnione byłoby uwolnienie się od umowy naruszającej ich interesy. Klauzule abuzywne nie dotyczą jedynie umów kredytu frankowego. Mogą dotyczyć wszelakich umów zawieranych w obrocie cywilnoprawnym. Przykładem tego jest rejestr postanowień uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem, prowadzony przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zawarte są w nim postanowienia umów zawartych z konsumentami, uznanych za niedozwolone. Rejestr ten nie ma charakteru powszechnie obowiązującego. Zawarcie w nim postanowienia niedozwolonego wywołuje skutek w stosunku do przedsiębiorcy, który stosował takie postanowienie we wszystkich umowach z konsumentami.

Jak odnaleźć klauzule abuzywne w swojej umowie?

To, czy dana klauzula jest niezgodna z przepisami kodeksu cywilnego, nie jest jednoznaczne. Przedsiębiorcy bowiem formułują postanowienia umowne w sposób skomplikowany i na pierwszy rzut oka nie ma możliwości stwierdzenia, że dana klauzula jest abuzywna. Jednakże dla profesjonalnego pełnomocnika nie powinno stanowić kłopotu uchwycenie nieuczciwości postanowienia umownego oraz stwierdzenie konieczności podjęcia odpowiednich kroków. Gdy ustali się, że klauzula jest abuzywna, zwiększyć szanse wygrania procesu może także odpowiednia reprezentacja przez fachowego pełnomocnika.